Samochody PRL-u...

Był taki okres w dziejach polskiej motoryzacji, gdy samochód stanowił dobro luksusowe. Niedostępne dla każdego. Nawet, gdy kogoś było nań stać, to problem pojawiał się w momencie chęci zakupu. Do dyspozycji pozostawały głównie giełdy samochodowe, a nowe pojazdy sprzedawane były głównie w systemie przedpłat. Ponadto, co dziś wydaje się absurdalne, szczęśliwy posiadacz nowego auta mógł przykładowo jeździć nim przez rok, po czym od ręki sprzedać go drożej niż wynosiła cena nowego, z Polmozbytu. Wynikało to ze słabej dostępności tego dobra na czterech kołach.

Na drogach i parkingach w przeważającej większości spotkać można było pojazdy z tzw. bloku socjalistycznego, a i tak nie każdy model przeznaczony był dla przysłowiowego Kowalskiego. Dostępne u nas pojazdy zagraniczne produkowano głównie w ZSRR, Czechosłowacji, Jugosławii, Rumunii i NRD. Niekiedy były to również wybrane, licencyjne modele włoskiego Fiata. Na tym zasadniczo kończyła się oferta na polskim rynku. Mało kto w czasach PRL-u dyskutował o nowinkach technicznych, wyposażeniu, jakości wykonania, a nawet paleta barw danego modelu była mocno ograniczona. Każdy cieszył się tym, co udało mu się kupić i tyle.

Po tym pięknym, z perspektywy czasu egzotycznym okresie nastąpiło w społeczeństwie zachłyśnięcie dostępną motoryzacją zachodnią. Rynek stał się znacznie bogatszy, a jedynym ograniczeniem zaczęła się stawać zasobność portfela. Tym oto sposobem, tak kiedyś wyczekiwane i kochane Maluchy, Fiaty czy Syreny stały się obiektami żartów. Wiele osób odwróciło od produktów pamiętających czasy PRL-u i zwróciło się ku nowoczesności. Tym samym w dość szybkim tempie motoryzacja z tamtego okresu odeszła w zapomnienie. Coraz częściej, można ją było łatwiej spotkać na złomowisku niż na ulicy.

Gdy pojazdy pokroju Dacii 1300, Trabanta czy Łady 1200 znikły praktycznie z naszych dróg, w społeczeństwie zaczął budzić się sentyment. Nastąpił kolejny przełom, po którym samochody tego typu zaczęły być podziwiane lub co najmniej wzbudzać zainteresowanie. W chwili obecnej spotkanie któregokolwiek z aut PRL-u wzbudza coraz większą sensację. Coraz więcej pism i stron motoryzacyjnych powraca do tematyki w tamtego okresu. Rodzą się kolejni pasjonaci, kolekcjonerzy i poszukiwacze dawnej motoryzacji. Na rynku pojawiają się również wydawnictwa jej poświęcone. Dwa z nich znalazłem w bibliotece mego ojca.

Jedna z nich, autorstwa Włodzimierza Bukowskiego, skupia się na rodzimych konstrukcjach. Opisuje ona zarówno auta osobowe jak i ciężarowe, a nawet autobusy, przyczepy, prototypy i pojazdy wojskowe. Druga, kilku autorów, skupia się głównie na osobówkach rozwijając przy tym temat samochodów zagranicznych. Zahacza również o cztery modele motocykli i tyleż prototypów. Która z nich jest lepsza oceniać nie będę. W dziedzinie polskiej motoryzacji znacznie pełniejsza jest pierwsza. Druga traktuje ją bardziej ogólnikowo, jednak rozszerza temat o produkty pochodzące z państw demoludów. Osobom zainteresowanym poleciłbym obie jako pozycje wzajemnie się uzupełniające.

      

Samochody PRLu

Włodzimierz Bukowski

Dom Wydawniczy Księży Młyn

Łódź, 2009

Ikony Polskiej Motoryzacji, Samochody w PRL-u

Cezary Krysiuk, Andrzej Kulesza, Piotr Malawko,

Piotr Pawlak, Bartosz Sienkiewicz, Patryk Szlassa,

Bartosz Zakrzewski, Mariusz Zbyszyński

Wydawnictwo SBM Sp. z o.o.

Warszawa, 2012

Na koniec ciekawostka. Podczas lektury w jednej z książek natknąłem się na paragon. Obie zostały zakupione 18 lipca 2012 roku w cenie 59,90 i 24,95 złotych. W sumie sporo. Wszelkie zawarte w nich informacje (a może nawet więcej) można zapewne znaleźć za darmo w internecie. Pojawia się jednak pewne ale... Po pierwsze, nie każdy z niego korzysta. Po drugie, wydawnictwa papierowego nie da się zastąpić, co nie ukrywam, bardzo mnie cieszy.

texte et photo par Raphaël